اصول حسابداری قواعد کلی است که حسابداران به عنوان مبنای اجرای کار در کلیه مراحل اجرای عملیات حسابداری مورد استفاده قرار می دهند ، عبارتند از:
الف- اصل بهای تمام شده تاریخی
ب- اصل افشاء حقایق
ج- اصل تحقق درآمد
د- اصل تطابق هزینه ها با درآمد ها
الف- اصل بهای تمام شده تاریخی : به موجب اصل بهای تمام شده تاریخی ، تمام رویدادهای مالی به بهای تمام شده در تاریخ وقوع ثبت و در صورت های مالی منعکس می شود و چنانچه بعدا ارزش پولی آنها افزایش یابد ، این افزایش شناسایی و ثبت نمی شود.
در به کارگیری این اصل ، بهای تمام شده دارایی ها بر اساس قیمت نقد یا معادل قیمت نقد ، اندازه گیری می شود . در مواردی که یک قلم دارایی یا یک خدمت در ازای واگذاری دارایی دیگری تحصیل می شود ، دارایی تحصیل شده به ارش عادلانه یعنی معادل قیمت نقدی دارایی واگذار شده در دفاتر ثبت می شود . اگر ارزش عادلانه دارایی واگذار شده به نحوی معقول قابل اندازه گیری نباشد ، ارزش عادلانه دارایی تحصیل شده مبنای ثبت قرار می گیرد . همیشه فرض بر این است که در معامله قضاوت صحیح به کار رفته و موسسه نمی توانسته است دارایی یا خدمت را به قیمت کمتر خریداری کند . بهای تمام شده تاریخی مبلغی است که در ازای آن خریدار و فروشنده آگاه و مایل ، در شرایط عادی یک دارایی را با پول مبادله می کنند . بهای تمام شده تاریخی دو نارسایی عمده دارد.
برای مشاهده جزییات بیشتر به ادامه مطلب مراجعه کنید.
اول آنکه ، ارزش دارایی های هر موسسه پس از گذشت مدت نسبتا طولانی ، تغییر می کند و به این ترتیب بهای تمام شده تاریخی به عنوان مقیاس اندازه گیری منابع موجود، اعتبار خود را ازدست می دهد.
دوم آنکه دارایی های یک موسسه معمولا در طول زمان ، تحصیل می شود و بهای تمام شده آن بر مبنای قیمت های زمان تحصیل است و قیمت ها معمولا با گذر زمان تغیر می یابد . بنابراین اقلامی که به عنوان دارایی با هم جمع و در ترازنامه یک جا ارایه می شوند به علت تغییرات مقیاس اندازه گیری آنها نمی توانند به عنوان ارقامی که تفسیر دقیقی را ممکن می سازد تلقی شود . با وجود نارسایی های فوق معمولا مبلغ دارایی ها به دلایل زیر بر اساس تجدید ارزیابی ، ارزش جار‌ی و یا قیمت بازار تعیین نمی شوند:
اول : بهای تمام شد تاریخی در زمان تحصیل دارایی ، معرف ارزش عادلانه یا متعارف دارایی است.
دوم : بهای تمام شده تاریخی بر معادله فرضی مبتنی نیست و در نتیجه واقعی و قابل اندازه گیری و تعیین می باشد.
سوم : سود یا زیان حاصل از واگذاری دارایی باید در تاریخ فروش شناسایی شود و نمی تواند بر فرض و پیش بینی مبتنی باشد.
ب)اصل افشاء حقایق:اصل افشا ایجاب می کند کلیه واقعیت های با اهمیت مربوط به رویدادها و فعالیت های مالی موسسه به نحو مناسب و کامل افشاء شود . بر اساس این اصل باید تمامی اطلاعاتی که به نحوی می تواند در تصمیم گیری استفاده کنندگان از اطلاعات مالی تاثیر گذار باشد ، افشاء شود . افشای اطلاعات می تواند در متن صورت های مالی یا یادداشت های همراه آن صورت پذیرد.
ج)اصل تحقق درآمد:بر اساس اصل تحقق درآمد ، درآمد ها بدون توجه به زمان دریافت وجه نقد مربوط ،در زمان تحقق شناسایی می شود . معمولا زمانی درآمد را تحقق یافته فرض می کنند که فرایند کسب سود کامل با حداقل قسمت اعظم ان کامل شده باشد . فرایند کسب سود عبارت است ازمجموعه ای از عملیات است که از خرید مواد اولیه و سایر عوامل تولید تا تبدیل آنها به کالای ساخته شده و نهایتا فروش محصولات و دریافت جه آنها را در بر می گیرد . به عبارت دیگر فرایند کسب سود زمانی تکمیل شده است که چرخه عملیات واحد تجاری کامل شده یا حداقل قسمت اعظم آن کامل شده یا حداقل قسمت اعظم آن کامل شده باشد . اغلب هنگام فروش محصول ، فرایند کسب سود را تکمیل شده می دانند ، بنابراین زمان تحقق درآمد را همان موقع فروش در نظر می گیرند . البته بر این نظریه استثنائاتی وارد است.
د)اصل تطابق هزینه با درآمد:بر اساس اصل تطابق برای اندازه گیری سود هر دوره باید هزینه های هر دوره را با درآمد های همان دوره مقابله نمود . به عبارت دیگر برای تعیین سود هر دوره باید هزینه هایی که برای کسب درآمد های همان دوره تحمیل شده اند را از درآمد ها کسر نمود . بنابراین به موجب اصل تطابق هر گاه درآمدی در صورت سود و زیان یک دوره منعکس می گردد باید هزینه هایی که به آن در آمد ها مربوط می شوند نیز در همان صورت سود و زیان منعکس گردند.